Patoloji

PATOLOJİ NEDİR?

Patoloji; hastalıklı doku ve organları inceleyen bilim dalıdır. Özellikle hastalıkla ilişkili hücre, doku ve organlardaki yapısal ve işlevsel anormalliklerin incelenmesi ve raporlanmasıyla ilgilenir.

Hastalık bilimi olarak dilimize geçmiş ‘’patoloji’’ kelimesi yunanca ‘’pathos’’ kelimesinden türetilmiştir.

Geleneksel olarak patoloji ikiye ayrılır;

Genel patoloji: Birçok doku ve organı tutan ya da tüm bedende yaygın belirtilerin oluşmasına neden olan hastalıkları konu alır. Örneğin iltihap, tümör, kanserin nedenleri, organizmaya yayılması vb. genel patolojinin konularıdır.

Özel patoloji (sistem patolojisi): Belirli organları, anatomik bölgeleri ve sistemleri tutan

hastalıkları konu alır. Özel patoloji; dermapatoloji, jinekopatoloji, nöropatoloji, göz patolojisi,

akciğer patolojisi, karaciğer patolojisi vb. bölümlere ayrılır.

PATOLOJİ UZMANI NE İŞ YAPAR?

Patoloji uzmanı, hastalıklı olduğu düşünülen doku ve organlardan çeşitli yöntemlerle alınan örnekleri inceleyerek hastalıklara tanı koymaya çalışır. Bunun için rutin olarak kullanılan yöntemi mikroskobik incelemedir. Patologun zamanının çoğu dokuları çıplak gözle ve mikroskopla inceleyip raporlamakla geçer. Çağdaş teknolojinin sağladığı pek çok olanak da patologlar tarafından kullanılabilmektedir. Bunlar arasında genetik ve moleküler biyoloji ile ilgili olanlar da bulunmaktadır.

PATOLOJİ TESTLERİ

Genellikle kanser tanısı ve evresini belirlemek için yapılır. Ancak vücuttaki tüm dokulardan örnek alınarak patoloji testleri ile incelenebilir ve pek çok hastalığa teşhis konabilir.

PATOLOJİ RAPORU NEDİR? KAÇ GÜNDE ÇIKAR?

Patologun yaptığı inceleme sonucunda ulaştığı tanıyı belirtir. Hastalığın hangi aşamada olduğu yazılır. Bazı nedenlerden dolayı tanı koyulamamış ise raporda ek tetkikler, tekrar örnek alınması istenebilir.

Raporun oluşturulması için gereken süre, alınan örneğe ve hastalık durumuna göre değişkenlik gösterir. Genellikle biyopsi örneğinin laboratuvara ulaşmasını takiben ortalama 5-7 gün içerisinde raporlama yapılır.

BİYOPSİ NEDİR?

Biyopsi sözcüğü Yunanca olan “bio” ve “opsy” sözcüklerinin birleşmesinden oluşur.“Bio” yaşam, “opsy” görüntü anlamına gelir. Biyopsi, hastalıklı alandan alınan hücre veya dokuların incelenme yöntemidir. Alınan doku mikroskop altında incelenir. Aynı zamanda dokudan çeşitli kimyasal analizler de yapılabilir. İnsan vücudundaki tüm organlardan biyopsi alınabilir. Bazı biyopsilerin alınması ameliyat gerektirirken bazıları lokal anestezi uygulamadan bile yapılabilir.

Biyopsi, alınma şekli ve alınan dokunun özelliğine göre tiplere ayrılır.

Eksizyonel biyopsi: Şüpheli bir oluşumun tamamen çıkarılarak patolojik incelemeye gönderilmesine eksizyonel biyopsi adı verilir.

İnsizyonel biyopsi: Vücuttaki şüpheli bir oluşumu tamamen çıkartmadan bir kısmını kesip örnek alma işlemidir. Bu tip biyopsiler genellikle yumuşak doku (kas, yağ, bağ dokusu)tümörlerinde, tümörün öncelikle iyi huylu veya kötü huylu olduğunu ayırmak amacıyla yapılır.

Endoskopik biyopsi: Bu en sık yapılan biyopsi tipidir. Bu işlem fiberoptik bir endoskop ile yapılır.

İğne biyopsisi: Özel iğneler ile iç organlardan ip gibi ince uzun doku örnekleri alınmasıdır. Bu tür biyopsiler özellikle karaciğer için kullanılır. Ayrıca böbrek ve kemik iliği incelemelerinde sıklıkla kullanılan bir yöntemdir.

Küretaj (kazıma): Tanı amaçlı özellikle kadınlarda endometriyum ve endoserviks doku örnekleri bu yöntemle alınır. Küret denilen ucu yuvarlak kenarları keskin bir aletle alınır. Ayrıca kemik lezyonlarında da küretaj yöntemi kullanılır

Punch (zımba) biyopsi: Bu teknik genellikle dermatologlar tarafından derideki renk değişiklikleri ve küçük kitlelerden örnek almak için uygulanır.

Transüretral rezeksiyon (TUR): Cihaz yardımıyla üretradan girilerek yapılan prostat rezeksiyonudur.

Rezeksiyon: Bir organ veya vücuda ait bir yapının kısmen veya tamamen kesilerek çıkartılması işlemine verilen isimdir.

SİTOLOJİK ÖRNEKLER

Yüzeysel epitelden
Müköz membranlar
Bronş
Serviks
Böbrek

gibi doku ve organlardaki hücreler yayma yöntemiyle preparat hazırlanarak incelenir. Ayrıca vücut sıvıları da bu yolla incelenir. Patoloji laboratuvarına sitolojik inceleme materyalleri kliniklerden lamlara yayılarak gönderilebilir.

Smear
Meme başı akıntısı
Fırçalama-Sürüntü Materyalleri vb.

Patoloji laboratuvarına sitolojik inceleme materyalleri; kliniklerden sıvı formda gönderilerek yaymaları laboratuvarda yapılabilir.

BOS
Plevra sıvısı
Bronş aspirasyon sıvısı
İdrar
Mide sıvısı
Vücut boşluklarından elde edilen sıvılar vb.

İNTRAOPERATIF KONSÜLTASYON( FROZEN)

Bazı ameliyatlarda ameliyatın seyrine doğrudan etki ederek hastanın cerrahi süreçten minimum etkilenmesini sağlar. En hızlı patolojik değerlendirme yöntemi olarak bilinir.