Obezitenin Genetik Nedenleri Nelerdir?

Aşırı kilo veya obezite, vücutta anormal (aşırı) yağ birikimi olarak tanımlanmaktadır. Boy ve kiloya göre hesaplanan değer (Vücut Kitle İndeksi: VKİ) 25’in üzerindeyse aşırı kilolu, 30’un üzerindeyse kişi obez olarak kabul edilir. Yetişkinlerde ve çocuklarda obezite oranları giderek artmaktadır ve küresel salgın boyutuna ulaşmıştır. Dünya sağlık örgütü 2016 yılında 1.9 milyar kişinin aşırı kilolu ve 650 milyon kişinin ise obez olduğunu bildirmiştir. Her yıl 4 milyondan fazla insan aşırı kilolu veya obez olmanın yol açtığı problemler yüzünden hayatını kaybetmektedir.

Obezite Nedenleri

Beslenme alışkanlıkları
• Fiziksel aktivite
• Psikolojik faktörler: Stres, az uyuma
• İlaçlar
• Hastalıklar: Hipotiroidi (guatr bezinin az çalışması), insülin direnci yüksekliği, Polikistik over sendromu
• Genetik

Obezite ve Genetik

Obezitenin temel nedeni tüketilen kalori ile harcanan kalori arasındaki enerji dengesizliğidir. Özellikle alınan kalori miktarı (normal veya düşük olmasına rağmen) vücutta enerjiye dönüştürülemiyorsa genetik faktörler etkili olabilir. Alınan besinlerin enerjiye dönüştürülmesinde vücutta birçok farklı mekanizma (yolak) genlerin ve epigenetik faktörlerin etkisi altında sağlıklı bir şekilde çalışmaktadır. Bu yolakların çalışmasından sorumlu olan genlerin veya epigenetik faktörlerin herhangi birinde bozukluk olması obezitenin genetik nedenlerini oluşturur.

Tek Gene Bağlı (Monogenik) Nedenler

• Enerji metabolizmasında görevli genlerin birinde ortaya çıkan genetik mutasyonlardır (hatalar).
• LEP, LEPR, POMC, MC4R, SIM1, vs..

Sendromik Nedenler

• Obezite, gelişme geriliği veya diğer sistemlerin doğumsal kusurlarına eşlik edebilir.
• Bardet Biedl Sendromu, Prader willi Sendromu, Down Sendromu, vs..

Poligenik nedenler:

• Enerji metabolizmasında görevli birden fazla gende ortaya çıkan mutasyonlardır.
• ADRB3, BDNF, CNR1, MC4R, PCSK1, PPARG

• DNA’nın dizisinde mutasyon olmadan kimyasal yapısında meydana gelen, kalıtılabilen değişikliklerdir.
• Ailesel yatkınlıklar, Etnik gruplar

Genetik Yaklaşım

Fazla kilo ve obezitenin birçok nedeni önlenebilir ve tersine çevrilebilir. Ancak bazı aşırı ve erken başlangıçlı obezite türlerinde çevresel katkı sınırlıdır. Bu tür olgularda genetik nedenler araştırılmalıdır. Genetik testler hastaların doğru şekilde teşhis edilmesi ve tedavinin yönlendirilmesi açısından önemli yararlar sağlayabilmektedir.